با توجه به اینکه چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است و تحلیلهای کارشناسان داخلی و خارجی به جنگ آتی ابرقدرتها در چابهار اشاره دارد، لازم است که توسعه چابهار شتاب بیشتری بگیرد.
چابهار ظرفیت ژئوپلیتیکی مناسبی در اتصال مناطق اقتصادی مختلف به یکدیگر و تامین منافع آنها دارد. بندر چابهار میتواند نقش مهمی برای صادرات و واردات کشورهای آسیای مرکزی با شبه جزیره هند و حتی جنوب شرق آسیا بازی کند.
همچنین این بندر ظرفیت گستردهای برای ارتباط اوراسیا، روسیه و بلاروس با کشورهای عربی و آفریقایی دارد که باید در سالهای نزدیک، این ظرفیت نیز فعال گردد و تجاری شود.
در واقع، چابهار بهعنوان یک شاهراه مهم ترانزیتی بین شرق-غرب و شمال-جنوب با اهمیت ژئوپلیتیکی و اقتصادی برجسته، برای آینده اقتصادی ایران و منطقه حائز اهمیت است.
در دهه اخیر موضوع بندر چابهار، در ارتباط با گسترش توانمندیهای منطقه غرب آسیا و شرق دنیا به وفور مطرح شدهاست.
طی سالهای اخیر تاکیدهای مکرر مقام معظم رهبری منجر به این شدهاست که همت ملی برای ساخت و توسعه بندر چابهار و تمامی موارد مرتبط از جمله راه و راهآهن، بسیج شود و تاکنون سرمایهگذاریهای خوبی اتفاق افتادهاست.
تاکیدهای ایشان براساس اهمیت و توسعه همکاریهای اقتصادی با کشورهای غیرغربی و غیراروپایی در شرایط کنونی به منظور حرکت به سوی امنیت اقتصادی-منطقه ای پایدار، توسعه شرق و جنوب شرق کشور و دستیابی به موقعیت برتر در نظم نوین جهانی، صورت گرفتهاست.
کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی، راهاندازی هر چه سریعتر این کریدور (آسیای مرکزی و افغانستان-چابهار- شبه قاره هند و جنوب شرق آسیا)، گشایش قابلتوجهی در مسائل راهبردی و اقتصادی کشور را رقم خواهد زد.
در اردیبهشت ماه سال جاری، قرارداد ۱۰ سالهای میان ایران و هند با محوریت چابهار و به ارزش ۱۲۰ میلیون دلار منعقد شد. قاسم عسکرینسب، مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستانوبلوچستان، اظهار کردهاست که هدف از این قرارداد استفاده از ظرفیتهای ترمینال اپراتورها و همکاری با کشورهای دارای ظرفیت کشتیرانی و اقتصادی است و به کشورهای ساحلی امکان تبادل دانش و تجربه، توسعه بازار و بهرهبرداری از خطوط کشتیرانی مشترک را میدهد.
این قرارداد ۱۰ ساله، شرکت IPGL هند را متعهد میکند تجهیزات تخلیه و بارگیری را در دو حوزه کانتینری و کالای عمومی وارد بندر چابهار کند.
بر اساس این قرارداد، ۷۰ هکتار از مساحت ۴۵۰ هکتاری بندر چابهار به عملیات تخلیه، بارگیری و انبارش کالا توسط این شرکت اختصاص داده شدهاست. همچنین، این شرکت هندی مجاز است یک شرکت همکار را برای انجام فعالیتها انتخاب کند.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان، عنوان کرد که تاکنون شش دستگاه از این تجهیزات وارد بندر چابهار شده که ارزش آنها حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون دلار تخمین زده میشود. باقی تجهیزات نیز بر اساس زمانبندی تعیینشده در قرارداد وارد خواهد شد و برای تأخیر احتمالی وجه التزام در نظر گرفته شدهاست.
با این حال، بازرگانان و فعالان ترانزیتی حاضر در منطقه اقتصادی چابهار، اظهار کردهاند که در بندر چابهار ۷ جرثقیل وجود دارد که یکی از آنها متعلق به ایران و ۶ تای دیگر، متعلق به شرکت هندی است. فعالان تجاری چابهار عنوان کردند این ۶ جرثقیل، عملکرد کارآمدی ندارد و عملا دستگاهها خوابیدهاند.
چابهار در آینده ژئوپلیتیک و اقتصادی کشور و تنظیم جایگاه ایران در نظم نوین جهانی نقش بهسزایی دارد.
حسن کریمنیا، کارشناس حملونقل و ترانزیت بر این باور است که شاخه شرقی کریدور شمال-جنوب که اتصال کشورهای آسیای مرکزی و افغانستان را با شبه قاره هند فراهم میکند، نیازمند توسعه بندر چابهار است که قرارداد آن با هندیها امضا شدهاست. در کنار این توسعه، باید خط ریلی چابهار-سرخس هر چه زودتر به اتمام برسد که بلاشک این تسریع، با استفاده از همسوسازی منافع بخش غیردولتی با دولت محقق میشود.
مهدی باقری، کارشناس ترانزیت، در گفتوگو با خبرگزاری فارس عنوان کرد که چابهار گنج دستنخورده ایران برای تجارت و ترانزیت کالا است. در سالهای اخیر، مزایا و فرصتهای آن نادیده گرفتهشدهاند و اقدامات درخوری برای تجاریسازی این بندر صورت نگرفتهاست.
باقری تصریح کرد با توجه به این که چابهار تنها بندر اقیانوسی ایران است و تحلیلهای کارشناسان داخلی و خارجی، به جنگ آتی ابرقدرتها در چابهار اشاره دارد، لازم است که توسعه چابهار شتاب بیشتری بگیرد.
پیشنهاد میشود که در کنار شرکت هندی، شرکتهای ایرانی نیز در فعالیتهای اپراتوری بندر به صورت مستقل مشارکت داشتهباشند و حتی احداث و بهرهبرداری پسکرانه بندر یعنی راهآهن چابهار-سرخس، به آنها سپرده شود.